Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) himayesinde düzenlenen “Güçlü Medya, Şuurlu Toplum Zirvesi”, ikinci gün oturumlarıyla tamamlandı. Tepe; yayıncılık etiği, dijital platformlar, aile yapısının medyayla alakası, çocukların korunması ve sansasyonel habercilik üzere kritik başlıkları gündeme taşıdı.
RTÜK’ün mesken sahipliğinde; Ankara Üniversitesi, Başşehir Üniversitesi, Ankara Bilim Üniversitesi, İstanbul Aile Vakfı ve Türkiye Gençlik Kulüpleri Konfederasyonu iş birliği ile gerçekleştirilen tepe, medya içeriklerinin toplumsal tesirini pahalandırmak ve Türkiye’de yayıncılık siyasetlerine istikamet verecek yeni teklifler geliştirmek gayesiyle hayata geçirildi.
Zirvenin kapanış oturumu, Bilkent Otel ve Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin, burada yaptığı konuşmada medya dünyasına güçlü iletiler verdi. Yayıncılığın yalnızca teknik bir faaliyet olmadığını, tıpkı vakitte kamusal sorumluluk taşıyan bir alan olduğunu vurgulayan Şahin, etik yayıncılık anlayışının güçlenmesi gerektiğine dikkat çekti.
“Kendi çocuklarınıza ya da ailenize izletmeyeceğiniz içerikleri, lütfen toplumun önüne koymayın,” diyen Şahin, bilhassa gündüz jenerasyonu programları ve dijital içerikler konusunda daha hassas bir yayıncılık yaklaşımı beklendiğini belirtti.
Zirveye; medya temsilcileri, bağlantı akademisyenleri, sivil toplum kuruluşları, genç temsilciler ve izleyici örgütleri iştirak sağladı. Aktiflikte, bugünün medya sistemi ve geleceğin yayıncılık unsurları çok boyutlu olarak ele alındı.
Başkan Şahin, oturumlar mühletince farklı masa çalışmalarında elde edilen çıktıları kamuoyuyla paylaştı. Gündüz Nesli, Haber, Dizi, Dijital Platformlar, Ticari Yayınlar, Spor/Sağlık/Çevre, Gençlik ve İzleyici başlıklarında çalışan kümelerin sonuç raporları, medya-politika münasebetini tekrar şekillendirecek teklifler sundu.
Şahin, doruğun kapanış konuşmasında şunları kaydetti:
“MEDYA, KÜLTÜRÜN TAŞIYICISI, AKLIN ŞEKİLLENDİRİCİSİ, PAHALARIN ÜRETİCİSİ”
“Güçlü Medya, Şuurlu Toplum” temasıyla bir ortaya gelmekten büyük bir memnuniyet duyduğumu söz etmek isterim. Bu tepenin sırf bugünü değil, geleceğin medyasını da şekillendirecek değerli fikirler doğuracağına inancım tamdır. Daima birlikte, daha güçlü bir medya ve daha şuurlu bir toplum inşa edeceğimize dair inancımızı bu platformda bir kere daha tazelemiş oluyoruz. Bugün medya, yalnızca haber verme ya da cümbüş sağlama fonksiyonuyla sonlu kalmıyor. Kültürün taşıyıcısı, kamusal aklın şekillendiricisi ve toplumsal kıymetlerin üreticisi olarak kritik bir rol üstleniyor. Bu gücün gerçek kullanımı; demokrasiyi besler, bireyi bilinçlendirir ve toplumsal bütünlüğü güçlendirir. Lakin yanlış kullanıldığında, ayrışmayı, kutuplaşmayı ve bilgi kirliliğini tetikleyebilir. Bu noktada; yayıncıların, içerik üreticilerinin ve izleyicilerin sorumluluğu büyüktür. Sorumlu içerik üretimi sadece bir yayıncılık faaliyeti değil, tıpkı vakitte toplumsal bir misyondur. Bilhassa çocukların korunması, aile yapısının desteklenmesi ve şiddet ile nefret lisanının önlenmesi üzere bahisler ortak bir iradeyle ele alınmalıdır. Bugün burada bulunan her birimiz, bu ortak iradenin pahalı bir kesimiyiz.”
ÇOCUK İÇERİKLERİNE YENİ YOL HARİTASI: “HIZLI KURGU VE ÇOK UYARICILIĞA DUR”
Çocuk içeriklerinde, süratli kurgu, çok uyarıcılık ve aile bağlarını zayıflatan temaların yaygınlaşması sebebiyle, çocuk gelişimi uzmanlarının onayından geçmiş üretimlerin teşvik edilmesi kıymet taşımaktadır.
REALİTY PROGRAMLAR GENÇLERİ YANILTIYOR: SAĞLIKLI ROL MODEL VURGUSU
Başkan Şahin çalıştaydan çıkan öbür bir sonucun reality programların genç izleyiciler üzerinde sıhhatsiz ün ve muvaffakiyet mefkureleri oluşturduğunu söyledi. Şahin bunun yerine dayanışma ve emek temalarının öne çıkarılması gerekliliği vurguladı.
DİJİTAL PLATFORMLAR: ÖZGÜRLÜKLE SORUMLULUĞUN YENİ DENGESİ
“Dijital platformlara ait olarak, toplum temelli istişare şuralarının oluşturulması, algoritmaların şeffaflaştırılması ve aile dostu modüllerin geliştirilmesi ve kriz devirlerinde olumlu içerik seferberliği ilan edilmesi de kıymetli bir teklif olarak kayda geçmiştir.”
MANİPÜLASYONA GEÇİT YOK
“Habercilikte, sansasyonel içeriklerin azaltılması, yapan ve tahlil odaklı haber lisanının teşvik edilmesi gerektiği söz edilmiştir. Sokak röportajlarında ferdî görüşlerin toplum geneline mal edilmemesi gerektiği de değerle üzerinde durulmuştur. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin, RTÜK olarak gelişi hoş sokak röportajları konusunda bir çalışma yürütüyoruz. Kimse bu alanı kullanarak manipülasyon yapmaya çalışmasın.”
AİLE DOSTU İÇERİKLERE SERTİFİKA GÜNDEMDE
“Aile dostu içeriklere yönelik, “Aile Dostu Sertifikası” önerisi gündeme gelmiş, bu sertifikaya sahip üretimlere mali teşvikler ve yayın avantajları sağlanması gerektiği söz edilmiştir.”
“2025 yılının “Aile Yılı” ilan edilmesiyle birlikte aile yapısının güçlendirilmesine yönelik siyasetleriyle bu alandaki çalışmalara taraf veren Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanımız Sayın Mahinur Özdemir Göktaş’a teşekkür etmek isterim.”
ULUSLARARASI UYGULAMALARDAN İLHAM: MEDYA OKURYAZARLIĞI EĞİTİMİ GÜÇLENİYOR
“Uluslararası örneklerden ilhamla, toplumsal tesir değerlendirmeleri, şiddet içerikleri için yayın saat kısıtlamaları üzerine talep gelmişti, gündemimize alacağız. Medya okuryazarlığı eğitimi üzere siyasetler ülkemiz için örnek teşkil edebilecek uygulamalar olarak sunulmuştur. Bu çerçevede, medya okuryazarlığının yaygınlaştırılması ve eğitim sistemine entegre edilmesi tarafındaki katkılarından ötürü Ulusal Eğitim Bakanımız Sayın Yusuf Tekin’e de teşekkür ediyorum. Sayın Bakanımızın desteğiyle özellikle çocuklar ve gençler ortasında eleştirel medya şuuru geliştirme istikametinde değerli adımlar atılmaktadır.”
GÜNDÜZ JENERASYONU YAYINLARI: İKAZ VE AÇIK MESAJ
“Dünkü çalıştayda bu programlar en fazla tartışılan başlık oldu. Tıpkı vakitte Üst Kurul’a gelen en ağır şikâyet bahislerinin başında yer almaktadır. Ne yazık ki bu yayınlar, birebir vakitte en çok izlenen programlar ortasında yer almaktadır. Bu çeşit programlarda, mahremiyet ihlalleri yaşanmakta ve şiddet temaları sıkça gündeme getirilmektedir.
Çalıştayda; bu içeriklerin azaltılması için canlı yayınların kaldırılması, kurgu karakterlerin yasaklanması ve olumlu içerik kaidesinin getirilmesi önerilmiştir. Değerlendirmeye aldık. Tüm bu tekliflere olumlu yaklaştığımızı ve üzerinde çalıştığımızı tabir etmek isterim. Kendi çocuklarınıza ya da ailenize izletmeyeceğiniz içerikleri, lütfen toplumun önüne koymayın. RTÜK unsur kararlarına uygun davranın; aksi takdirde bu yayınların geleceği, daha evvel yayından kaldırılan evlilik programlarının akıbetinden farklı olmayacaktır.”
“MEDYA GÜCÜNÜ ETİKTEN ALMALI” VURGUSU
“Konuşacak çok bahsimiz, çözmemiz gereken pek çok sıkıntımız var. Fakat bu tepeden çıkan tekliflerin sadece fikir olarak kalmaması, mevzuatımıza, kontrol sistemimize ve bilinçlendirme çalışmalarımıza yansıması temel amacımızdır. Unutmayalım ki medya, sadece teknik imkanlarıyla değil; topluma duyduğu hürmet, taşıdığı sorumluluk ve etik duruşuyla güçlenir. Ortaya konulan görüş ve tekliflerin ülkemizin medya siyasetlerine yol gösterici olmasını temenni ediyorum.”
Başkan Şahin’in konuşmasının akabinde, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ile Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin de tepeyi teşrif ederek birer konuşma gerçekleştirdi.
BAKAN GÖKTAŞ: “ZİRVE, MEDYA SİYASETLERİNE GÜÇLÜ BİR YOL HARİTASI SUNUYOR”
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, “Güçlü Medya, Şuurlu Toplum Zirvesi”nin medya siyasetleri açısından kıymetli bir adım olduğunu vurguladı. Tepede yaptığı konuşmada Göktaş, aktifliğin, medya etiği ve toplumsal sorumluluk şuuru mevzularında somut tahlil teklifleri sunduğunu belirterek, katkı sağlayan tüm kurum ve paydaşlara teşekkür etti.
“Bugün aslında her meskene dokunan bir mevzuyu medya içerikleri, gündüz nesli ve magazin programları, diziler haberler, sıhhat, spor, etraf, programları üzere farklı içeriklerin toplum üzerindeki tesirini konuşmak için bir ortadayız. Medya hayatımızın her yerinde, elimizdeki telefonlarda, oturma odamızdaki televizyonlarda, sabah haberlerinde, akşam izlediğimiz dizilerde, çocuklarımızın çizgi sinemalarında. Geçmişte medyanın toplumu yansıtan bir ayna olduğunu düşünüyorduk. Fakat artık biliyoruz ki medya yalnızca yansıtmaz, tıpkı vakitte şekillendirir, hislerimizi tesirler. Hatta davranışlarımızı değiştirir. Medya hakikat ellerde büyük bir yeterlilik aracına dönüşür. Lakin yanlış ellerde birebir güç toplumsal bedelleri aşındıran, ayrıştırıcı hatta ziyanlı bir araca dönüşebilir.” ifadeleriyle konuşmasına başlayan Göktaş, medyanın toplumsal dönüşümdeki rolüne dikkat çekti.
Bakan Göktaş şiddeti medyada bir reyting ögesine dönüştürmemeye kararlı adımlar atıldığını belirterek, 2025 Aile Yılı kapsamında aile dostu bir medya yaklaşımını teşvik edeceklerini açıkladı. Göktaş 2025 Aile Yılı’nın aile bedellerini koruyan, çocukların gelişimini destekleyen medya içeriklerinin yaygınlaşmasına vesile olmasını diledi.
BAKAN TEKİN: “MEDYA OKURYAZARLIĞI, ERKEN YAŞTA KAZANDIRILMASI GEREKEN TEMEL BİR BECERİDİR”
Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin ise konuşmasında, RTÜK ile yürütülen medya okuryazarlığı iş birliğinin ehemmiyetine değindi. Çocukların ve gençlerin medya içeriklerini eleştirel bir süzgeçten geçirme yetisini kazanmalarının, çağın gerekliliklerinden biri haline geldiğini tabir etti.
Bakan Tekin çocuklar ve gençleri medya bağımlılığında kurtaracak somut adımlar üretmek istediklerini belirterek medyanın dördüncü kuvvet halinden çıkıp, zehirli içerikler üreten bir platform haline dönüştüğünü söyledi. Medyanın gidişatından kaygı duyduğunu söz eden Bakan Tekin, siyasi rollerin, hukuk insanlarının, sanatkarların ve toplumun her kısmının uğraş etmeleri gerekliliğinin altını çizdi. Bakan Tekin, RTÜK ile bir ortada yapılan medya okuryazarlığı çalışmalarını önemsediklerini lisana getirdi. Eğitim Bilişim Ağı için bu bağlamda RTÜK ile birlikte içerik ürettiklerini söyleyen Bakan Tekin, “Medya okuryazarlığı sırf teknik bir marifet değil, toplumsal bağlamı anlayabilmenin temelidir. Bu şuur, eğitim sistemimizde erken yaşlarda kazandırılmalıdır. Çocuklarımızın medyayı sağlıklı kullanmaları için bağımlı olmadan, medyadan faydalanabilmeleri için medyayı güçlü toplum ve şuurlu toplumun bir kesimi olarak değerlendirebileceğimiz halde RTÜK ile çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Tepe vesilesiyle de RTÜK ailesine teşekkür ediyorum. ” biçiminde konuştu.
Zirve Dijital Afiş Müsabakası ve Panel Oturumuyla Sona Erdi
Zirvenin ikinci günü, “Medyada Olumsuz İçeriklerin Etkisi” başlıklı panel oturumuyla tamamlandı. Günün sonunda ise düzenlenen Dijital Afiş Yarışının kazananları açıklandı ve dereceye giren iştirakçilere mükafatları takdim edildi.